Dương kiều mạch

Đại cương

Là bịnh chứng dạ dày bị xoắn chung quanh trục dọc của nó.

Triệu Chứng

· Xoắn cấp tính: bụng đau dữ dội, bài tiết nhiều nước miếng, hoàn toàn không thể ăn được. Có thể nắn thấy ở vùng Thượng vị một khối u, gõ trong. Chụp X. quang ổ bụng cho thấy túi dạ dày khổng lồ. Sự hiện diện của 2 mức nước - khí là dấu hiệu đặc trưng của bịnh. Xoắn cấp tính có thể tự khỏi sau vài phút (trường hợp này rất khó chẩn đoán). Xoắn cũng có thể tiến triển thành thắt nghẹn, trường hợp này là một cấp cứu ngoại khoa.

· Xoắn mạn tính: triệu chứng giống như thoát vị cơ hoành có thể kèm theo trào ngược dạ dày.

Nguyên Nhân:

+ Có thể xẩy ra do một nguyên nhân không rõ.

+ Có thể kết hợp với Thoát vị cơ hoành cạnh thực quản.

+ Xổ bụng phía cơ hoành.

- Theo YHCT:chủ yếu do Tỳ Vị hư yếu, thăng giáng không đều gây ra.

Điều Trị: Ích khí thăng giáng, ôn trung kiện Vị.

-Sách ‘Thiên Gia Diệu Phương’ dùng bài Ích Khí Chuyển Vị Phương: Hoàng Kỳ 30g, Chỉ Xác 6g, Thăng Ma 10g, Cam Thảo 4g, Tửu Đại Hoàng 6g, Hoài Ngưu Tất 30g. Sắc uống ngày 1 thang

Bịnh án Xoắn Dạ dày (Trích trong TGD. Phương)

“Lý X, nam 37 tuổi. Hai tháng trước sau khi ăn đã vận động qúa nhiều, đột nhiên cảm thấy bụng trên khó chịu, sau đó bụng trướng, đau, ăn kém, ợ hơi, ói ra nước chua, thể trọng ngày một giảm. Chụp X. quang thấy Dạ dày bị xoắn. Khám thấy: gầy, tinh thần sa sút, luôn luôn nấc, chườm ấm vùng thượng vị thì dạ dày đỡ đau, thích xoa ấn.

Chẩn đoán: Tỳ Vị hư nhược, thăng giáng thất thường.

Điều trị: Ích khí, thăng giáng, ôn trung, kiện Vị.

Xử Phương: dùng bài Ích Khí Chuyển Vị Phương, uống 3 thang các triệu chứng chuyển biến tốt. Dùng bài trên, bỏ Hoàng Kỳ, Ngưu Tất và Cam Thảo, thêm Đảng Sâm 20g, Tây Hồi 20g, tăng Chỉ Xác lên đến 16g.

Sau khi uống, bụng bớt trướng, nhu động dạ dày và ruột đều tăng lên.

Dùng bài trên, thêm Xuyên Ngưu Tất 16g, Hoàng Kỳ 60g, phối hợp thêm rượu trắng 250ml, dấm 500ml, cùng đun lên, tẩm vào gạc cho ướt, đắp lên vùng dạ dày.

Điều triï như thế, người bịnh thấy vùng dạ dày khó chịu, trên dưới đảo lộn, bụng trên nóng, đi ngoài 3-4 lần có chất nhầy.

Sau đó cho dùng thêm ‘Kiện Tỳ Hòa Vị Tán’ Tức là bài Hương Sa Lục Quân Tử Thang (đổi thành tán)’: Nhân Sâm 12g, Bạch Truật 12g, Phục Linh 12g, Chích Thảo 4g, Trần bì 6g, Bán Hạ 8g, Sa Nhân 8g, Mộc Hương hoặc Hương Phụ 8g). Bịnh khỏi.

* Lưu ý: Gặp bịnh này cần cẩn thận, nếu dùng thuốc điều trị không thấy chuyển biến, cần chuyển chuyên khoa xử lý cho thích hợp (thường phải giải quyết bằng phẫu thuật).

Cơ chế bịnh này theo YHCT có nhiều điểm giống nhau với chứng Dạ dày Sa vì vậy, nên tham khảo thêm bài về Dạ Dày Sa, có thể dựa vào cách điều trị của bịnh Dạ Dày Sa, gia giảm theo chứng trạng cũng có hiệu qủa tốt